Darowizny po nowemu
Darowizny są tak przyjemną, jak i częstą formą przekazywania własności. Na ogół dokonywane są w gronie rodzinnym, często dotyczą pojazdów. Ostatnio nastąpiły zmiany przepisów ustawy o podatku od spadków i darowizn. Warto je poznać.
Od 1 lipca 2023 r. obowiązują nowe – wyższe – kwoty wolne od opodatkowania tym podatkiem. Można jednak zakładać, że nowe regulacje będą miały ograniczone oddziaływanie na motoryzację, gdzie darowizny samochodów najczęściej dokonywane są w ramach tzw. zerowej grupy podatkowej, w przypadku której możliwe jest skorzystanie z całkowitego zwolnienia z opodatkowania niezależnie od wartości darowizny.
Aktualne kwoty wolne od opodatkowania przedstawiają się następująco:
• w I grupie podatkowej obejmującej najbliższą rodzinę, czyli małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów, kwota wolna od podatku uległa zwiększeniu z dotychczasowej 10 434 zł do 36 120 zł;
• w II grupie podatkowej, do której zaliczani są członkowie dalszej rodziny (zstępni rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępni i małżonkowie pasierbów, małżonkowie rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonkowie rodzeństwa małżonków, małżonkowie innych zstępnych), kwota wolna od podatku została podniesiona z obecnej wynoszącej 7 878 zł do 27 090 zł;
• i wreszcie, w III grupie podatkowej, do której należą wszyscy inni niż wymienieni w ramach I i II grupy podatkowej nabywcy spadku lub darowizny, kwotę zwolnioną z opodatkowania podwyższono z dotychczas wynoszącej 5 308 zł do 5 733 zł.
Bez zmian w grupie „zerowej”
W przypadku odbiorców darowizn zaliczonych do tzw. zerowej grupy podatkowej – obejmującej małżonkę, małżonka, dzieci, wnuków, rodziców, dziadków, pasierba, pasierbicę, rodzeństwo, ojczyma i macochę – możliwe jest natomiast skorzystanie z całkowitego zwolnienia z opodatkowania – niezależnie od wartości otrzymywanej darowizny, przy czym w tym celu konieczne jest spełnienie dodatkowych warunków formalnych. Przepisy, które obowiązują od 1 lipca 2023 r., nie wprowadziły zmian w tym zakresie.
Tymczasem, jak się wydaje, to właśnie w obrębie wspomnianej grupy „zerowej” najczęściej dokonywane są darowizny samochodów. W takich wypadkach zwolnienie z podatku uwarunkowane jest jedynie zgłoszeniem otrzymania darowizny do urzędu skarbowego w ciągu pół roku od jej otrzymania i złożeniem formularza SD-Z2. Warto przy tym również pamiętać, że darowizna wcale nie musi dotyczyć samochodu, który wcześniej był przedmiotem leasingu – chodzi o wszystkie te przypadki, w których darczyńca rozporządza swoim majątkiem prywatnym, a nie np. firmowym.
Większy limit na samochód od teścia
Trudno też zakładać, by w związku z nowymi limitami zwolnienia z podatku, obowiązującymi od 1 lipca 2023 r., grono osób, które odkładało darowiznę w czasie z zamiarem dokonania jej już po rozpoczęciu obowiązywania nowych limitów, było liczne.
Tzw. pierwsza grupa podatkowa, dla której limit zwolnienia z opodatkowania wzrósł z około 10 do ponad 36 tys. zł, obejmuje bowiem dodatkowo – w porównaniu z grupą „zerową” – jeszcze jedynie zięcia, synową i teściów. Dalsza rodzina została uwzględniona w drugiej grupie podatkowej, gdzie wzrost limitu zwolnienia z opodatkowania również będzie zauważalny (z niespełna 8 do 27 tys. zł).
Wzrost wartości samochodów, który jest obserwowany w ostatnim czasie, powoduje jednak, że jedynie w przypadku dość wąskiej grupy pojazdów (starszych lub uszkodzonych) nie zostanie osiągnięty limit wartości darowizny, po przekroczeniu którego konieczna będzie zapłata podatku.
Warto dodać, że próby sztucznego zaniżania wartości dokonanej darowizny mogą mieć przykre konsekwencje. W takim przypadku urząd skarbowy może zakwestionować wartość darowanego samochodu, co zapewne będzie wiązać się z koniecznością zapłaty podatku, a w przypadku drastycznego zaniżenia wartości – również pokrycia kosztów opinii biegłego.
Trzeba pamiętać o SD-Z2!
Dokonując darowizny w obrębie grupy „zerowej” należy natomiast pamiętać o wspomnianych obowiązkach formalnych (zgłoszeniu darowizny i złożeniu formularza SD-Z2). Niezłożenie formularza lub złożenie go z przekroczeniem wynoszącego 6 miesięcy terminu od daty zawarcia umowy darowizny skutkuje bowiem obowiązkiem zapłaty podatku na zasadach określonych dla I grupy podatkowej. Oznacza to, że nabywca rzeczy lub praw majątkowych w takim wypadku zapłaci podatek od wartości nabywanego majątku od podstawy pomniejszonej jedynie o kwotę wolną od podatku.
W przypadku regulacji obowiązujących do końca czerwca 2023 r. brak terminowego złożenia formularza SD-Z2 – w odniesieniu do samochodu o wartości 100 000 zł – mógł skutkować obowiązkiem zapłaty podatku w wysokości ponad 5 000 zł (plus ewentualne odsetki). Od 1 lipca 2023 r. kwota ta jest nieco niższa (w związku z podniesieniem kwoty wolnej) i dla darowizny o wartości 100 000 zł wynosi ona około 3 700 zł. W tym przypadku również mogą wystąpić odsetki od zaległości podatkowych.
Ewentualny podatek do zapłaty wymierzany jest na podstawie decyzji naczelnika urzędu skarbowego ustalającej zobowiązanie podatkowe. Na jej wydanie organ ma 3 lata od końca roku, w którym doszło do powstania obowiązku podatkowego. Jeżeli w tym okresie decyzja nie zostanie wydana, zobowiązanie podatkowe przedawnia się. Jeśli natomiast decyzja zostanie wydana przed upływem tego terminu – termin przedawnienia zobowiązania podatkowego ulega wydłużeniu i następuje po upływie 5 lat od końca roku, w którym doszło do wydania decyzji ustalającej zobowiązanie podatkowe w podatku od spadków i darowizn.