Co dalej z podatkiem akcyzowym?

Redakcja: Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku akcyzowym oraz niektórych innych ustaw (UD 36), przedłożony przez ministra finansów, funduszy i polityki regionalne. Na jakim etapie są prace legislacyjne?
Tobiasz Szczęsny: Finalnie projekt ustawy trafił już do Sejmu. Biorąc jednak pod uwagę, że proponowane rozwiązania istotnie modyfikują dotychczasowe zasady rozliczania akcyzy od samochodów osobowych, już teraz warto zapoznać się z proponowanymi zmianami. Projekt może jeszcze ulec modyfikacjom podczas prac w komisjach sejmowych, ale główne założenia nie powinny ulec zmianom.

Jakie, nowe czynności będą objęte akcyzą?
Akcyzie będzie podlegać dokonanie w zarejestrowanym na terytorium kraju pojeździe samochodowym, innym niż samochód osobowy, zmian konstrukcyjnych przekształcających ten pojazdu na auto osobowe. W świetle aktualnie obowiązujących przepisów podmiot dokonujący takich zmian ma jedynie obowiązek zawiadomienia w terminie 30 dni starostę o zmianie stanu faktycznego wymagającej zmiany danych zamieszczonych w dowodzie rejestracyjnym. Natomiast sama przebudowa na samochód osobowy nie podlega w tej chwili akcyzie, jeśli następowała po zarejestrowaniu takiego pojazdu.

Do tej pory nabywcy aut nie byli objęci akcyzą?
Rzeczywiście, obecnie na nabywcy lub posiadaczu samochodu osobowego nie ciąży obowiązek podatkowy w akcyzie. Po zmianach akcyzą zostanie również objęta czynność nabycia lub posiadania samochodu osobowego niezarejestrowanego wcześniej na terytorium kraju. Akcyza będzie należna, jeżeli nie będzie można ustalić podmiotu, który dokonał wcześniejszej czynności podlegającej opodatkowaniu (np. jego nabycia wewnątrzwspólnotowego i sprzedaży na terytorium kraju), a w wyniku kontroli podatkowej, kontroli celno-skarbowej albo postępowania podatkowego nie ustalono, że akcyza została zapłacona.

Na kim będzie ciążył obowiązek zapłacenia podatku, gdy w samochodzie zostaną dokonane zmiany konstrukcyjne oraz w przypadku nabycia lub posiadania samochodu osobowego?

W przypadku zmian konstrukcyjnych pojazdów samochodowych, podatnikiem będzie osoba fizyczna, osoba prawna oraz jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, na której ciąży obowiązek złożenia zawiadomienia o dokonaniu w pojeździe samochodowym zarejestrowanym na terytorium kraju zmian konstrukcyjnych zmieniających rodzaj tego pojazdu na samochód osobowy, zgodnie z przepisami o ruchu drogowym.
W przypadku nabycia lub posiadania samochodu osobowego podatnikiem będzie osoba fizyczna, osoba prawna oraz jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, która dokonuje czynności nabycia lub posiadania tego samochodu.

W którym momencie powstanie obowiązek podatkowy?
W przypadku zmian konstrukcyjnych – co do zasady obowiązek podatkowy powstanie z dniem wykonania tej czynności, nie później jednak niż w dniu złożenia zawiadomienia zgodnie z przepisami o ruchu drogowym o dokonaniu w pojeździe samochodowym zarejestrowanym na terytorium kraju zmian konstrukcyjnych zmieniających rodzaj tego pojazdu na samochód osobowy albo w dniu sprzedaży tego samochodu osobowego, jeżeli jego sprzedaż odbyła się przed dniem złożenia tego zawiadomienia.
W przypadku zaś nabycia lub posiadania samochodu osobowego – co do zasady obowiązek podatkowy powstanie z dniem nabycia lub wejścia w posiadanie samochodu osobowego.

Czy ustawodawca przewiduje wydawanie zaświadczenia na potrzeby rejestracji samochodów osobowych w związku z planowanymi zmianami?
Tak. Dotyczy to nowych czynności podlegających akcyzie. Dla celów związanych z rejestracją samochodu osobowego na terytorium kraju albo zmianą danych zawartych w dowodzie rejestracyjnym, zgodnie z przepisami o ruchu drogowym zostanie wydany, na wniosek, dokument potwierdzający zapłatę akcyzy na terytorium kraju.
Co istotne, projekt zakłada uzyskanie dla celów związanych z rejestracją samochodu ciężarowego lub specjalnego, o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 t, dokumentu potwierdzającego brak obowiązku zapłaty akcyzy na terytorium kraju. Dokument będzie wydawany na wniosek podmiotu dokonującego nabycia wewnątrzwspólnotowego takiego samochodu. Nie będzie potrzeby uzyskania dokumentu, jeśli nabywany samochód będzie samochodem osobowym na potrzeby akcyzy. Taki sam dokument trzeba będzie uzyskać dla celów związanych ze zmianą danych zawartych w dowodzie rejestracyjnym zgodnie z przepisami o ruchu drogowym, jeśli w pojeździe zarejestrowanym na terytorium kraju dojdzie do zmian konstrukcyjnych zmieniających rodzaj tego pojazdu na samochód ciężarowy lub specjalny, o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 t. Obowiązek ten nie będzie dotyczył pojazdów, które nie będą samochodami osobowymi na potrzeby akcyzy.
Do obu wniosków trzeba będzie dołączyć dokumenty dotyczące pojazdu samochodowego, w szczególności fotografie, plany, schematy, katalogi, informacje od producenta lub inne dostępne dokumenty. Mają one umożliwić wydanie dokumentu potwierdzającego brak obowiązku zapłaty akcyzy na terytorium kraju.

Czy w każdym przypadku trzeba będzie uzyskać obowiązkowe zaświadczenie na potrzeby rejestracji w przypadku pojazdów ciężarowych lub specjalnych?
Projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku akcyzowym przewiduje również nowelizację ustawy Prawo o ruchu drogowym. Rozszerzeniu ulegnie katalog pojazdów przy rejestracji których powinien być załączony dokument potwierdzający zapłatę akcyzy albo brak obowiązku zapłaty akcyzy albo zaświadczenie stwierdzające zwolnienie od akcyzy. Należą do nich: samochód ciężarowy (kategoria homologacyjna N1), podrodzaj „furgon”, „furgon / podest”, „ciężarowo-osobowy”, „terenowy”, „wielozadaniowy” lub „van” lub samochód specjalny (kategoria homologacyjna M1 i N1) – sprowadzone z terytorium państwa UE i rejestrowane po raz pierwszy. W stosunku do tych pojazdów właściwy organ będzie wydawał dokument potwierdzający brak obowiązku zapłaty akcyzy na terytorium kraju. Powyższe oznacza, że taki obowiązek nie dotyczyłby podrodzaju pojazdów typu skrzynia, wywrotka, pojemnik, cysterna, skrzynia / żuraw oraz innych przeznaczonych do przewozu żywego drobiu, zwierząt, kabli, napojów, elementów budowlanych, kontenerów, pojazdów, śmieci, utylizacyjnych oraz innych ładunków. W przypadku samochodów specjalnych obowiązek uzyskania takiego dokumentu nie obejmowałby samochodów w kategorii homologacyjnej M2, M3, N2 i N3.

Czy na podatniku będą ciążyły dodatkowe obowiązki związane z przekazywaniem dokumentów o braku obowiązku zapłaty akcyzy lub innych dokumentów?
Obowiązki i uprawnienia związane z przekazywaniem dokumentów potwierdzających zapłatę akcyzy lub brak obowiązku zapłaty akcyzy w przypadku nabycia wewnątrzwspólnotowego niezarejestrowanego wcześniej na terytorium kraju samochodu osobowego i jego dalszej sprzedaży, będą miały również odpowiednio zastosowanie do nabycia wewnątrzwspólnotowego samochodu ciężarowego lub specjalnego, o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 t.

Są jeszcze deklaracje…
W przypadku nowych czynności podlegających akcyzie podatnik będzie zobowiązany bez wezwania składać deklaracje uproszczone za pomocą środków komunikacji elektronicznej oraz wpłacać należną akcyzę. Projekt przewiduje także, że w przypadku współwłasności samochodu osobowego, jeden ze współwłaścicieli złoży deklarację uproszczoną, obejmującą całkowitą akcyzę.